نهال گیلاس

گیلاس یکی از محبوب‌ترین میوه هاست. پرورشِ درختِ گیلاس نیز بسیار آسان است. شاید بزرگ‌ترین مشکل در پرورشِ این گیاه دور نگه داشتنِ پرندگان از نوک زدن به محصول‌تان باشد. همچنین آوردنِ یک کاسه گیلاس از درخت‌تان به خانه نیز مشکل است، زیرا آن‌ها احتمالاً از مدتی طولانی قبل از آورده شدن به خانه خورده شده‌اند!
درختانِ گیلاس می‌توانند به ارتفاعِ 6 تا 9 متر رشد کنند. آن‌ها شکوفه هایِ زیبا و معطری را در اوایلِ بهار تولید می‌کنند. در بسیاری کشور‌ها شکوفه هایِ گیلاس دلیلی برای برگزاریِ جشن‌ها هستند. محصولِ درخت سریع و در فصلِ بهار می‌رسد و در اواخرِ بهار برداشت می‌شود.

دو نوعِ اصلی از گیلاس وجود دارد:

گیلاسِ شیرین:

یعنی‌‌ همان گیلاسی که به صورتِ تازه از درختتان می‌خورید. پرورش دهندگانِ خانگی این نوع را ترجیح می‌دهند چون می‌توانند آن‌ها را به صورتِ تازه میل کنند.

گیلاسِ ترش:

که در پخت و پز استفاده می‌شود. این نوع از گیلاس اغلب توسطِ کشاورزانِ حرفه‌ای در باغ هایِ میوه پرورش داده می‌شود.

اگر تفاوتِ بینِ گیلاسِ شیرین و ترش را متوجه نشدید، میوه تازه هر کدام را از درخت جدا کرده و بخورید! آنگاه مطمئناً متوجهِ تفاوتشان خواهید شد!!!

چوبِ درختِ گیلاس سخت است و به همین دلیل گزینه خوبی برایِ تولیدِ وسایلِ خانگی است. این چوب همچنین چوبِ خوبی برایِ سوختن در شومینه است.

تکثیرِ درختِ گیلاس:

درختِ گیلاس از دانه‌اش رشد می‌کند. یعنی‌‌ همان هسته‌ای که در وسطِ میوه گیلاس قرار دارد. اگر تعدادی از این دانه‌ها را در باغ بکارید، سالِ بعد نهال هایِ کوچکی از این گیاه را در باغ‌تان مشاهده خواهید کرد؛ اما امروزه بسیاری از مردم این نهال‌ها را به صورتِ آماده از گلخانه‌ها تهیه می‌کنند. آن‌ها 10 تا 20 سانتی‌متر ارتفاع دارند و چند سال طول می‌کشد تا محصول دهیِ خود را آغاز کنند.
شما همچنین می‌توانید شاخه هایِ گیلاس را به درختانِ میوه دیگر پیوند بزنید.

کاشتِ درختِ گیلاس:

نهالِ این گیاه را در فصلِ بهار یا تابستان به باغ یا باغچه خود منتقل کنید. به احتمالِ زیاد ظرف یا گلدانِ نهالی که خریداری کرده‌اید از جنسِ تجزیه پذیر است و در خاکِ مرطوب به سرعت شکسته و تجزیه می‌شود و به ریشه‌ها اجازه می‌دهد که به راحتی از آن عبور کرده و در خاک گسترش یابند. اما اگر این گونه نبود و گلدانِ نهالتان از جنسِ پلاستیک و ماده‌ای دیگر بود، نیاز است که ریشه‌ها را از آن خارج کنید و سپس آن‌ها را در خاک بکارید. حالا گودالی در خاک حفر کنید که سه برابرِ اندازه ریشه نهالتان عمق و پهنا داشته باشد؛ سپس مقدارِ زیادی کود یا کمپوستِ غنی به همراه خاکِ تازه درونِ آن بریزید.
اگر گلدانتان تجزیه پذیر ( از جنس تورب یا زغالِ گیاهی است ) شکست‌هایی را در آن ایجاد کنید تا بر سرعتِ تجزیه آن بیافزایید؛ سپس نهالتان را تا جایی که قبلاً درونِ خاک قرار داشته است، در خاک بگذارید ( آن را عمیق‌تر نکارید ) ، حالا اطرافِ ریشه‌ها را با مخلوطی از خاک و کود گیاهی یا کمپوست پُر کنید. خاک را در اطرافِ درختتان فشار داده و سفت کنید.
اگر در منطقه‌تان وزشِ باد زیاد است، در سال هایِ ابتداییِ زندگیِ نهال آن را به یک تیرِ چوبیِ قائم ببندید تا صاف بماند و در اثرِ وزش باد آسیب نبیند.
به گیاه‌تان به خوبی و عمیقاً آب بدهید. آبیاریِ عمقی را مکرراً انجام دهید تا به ریشه هایِ جدید اجازه رشد و گسترش دهید.
فاصله کشت در درختان قوى گيلاس ۹-۷ متر مى‌‌باشد. تحت بهترين شرايط از يک هکتار باغ گيلاس مى‌توان انتظار ۲۵-۲۰ تن محصول سالانه را داشت که البته به دليل مساعد نبودن يک يا چند عامل محيطى و يا زراعى مقدار ميوه توليد شده معمولاً بسيار کمتر از اين حد مى‌باشد.

چگونه درختِ گیلاس را پرورش دهیم؟

پس از اینکه نهالِ گیلاس‌تان در باغ یا باغچه‌تان مستقر شد و پا گرفت، دیگر به خوبی و با توجه و مراقبتِ اندکی به رشدِ خود ادامه خواهد داد. در سال هایِ اولیه عمرِ درخت از تقویت کننده هایِ جامد (که به آرامی آزاد می‌شوند) استفاده کنید تا رشدِ سالم و سریعِ آن را تضمین نمائید.
هر بهار قبل از اینکه جوانه‌ها باز شوند، درختتان را با روغن هایِ مخصوص اسپری کنید. این کار بسیاری از آفات را از بین می‌برد. سپس در صورتی که مشکلی در موردِ آفات یا بیماری‌ها وجود دارد به طورِ مکرر در طولِ فصلِ رشد نیز درختتان را با اسپری هایِ مخصوصِ آن سمپاشی کنید. توصیه می‌کنیم که از اسپری یا سمپاشی کردنِ درخت در زمانِ نزدیک به برداشتِ محصول پرهیز کنید. از هر ماده‌ای که برایِ اسپری کردن استفاده می‌کنید، بر طبقِ دستورالعملِ نوشته شده بر رویِ برچسبِ آن استفاده کنید.

توليد ميوه

اکثر ارقام گيلاس خودسترون هستند و نياز به درخت گرده‌زا دارند، در حالى که ارقام آلبالو معمولاً خودبارور مى‌باشند. گرده‌افشانى توسط حشرات انجام مى‌شود و هر دو گياه براى توليد ميوه کافى نياز به کندوگذارى دارند. شکوفه‌ها، در هر دوى آنها به‌صورت جانبى روى سيخک‌هاى کوتاه شکل (نحوه تشکيل ميوه گيلاس روى سيخک‌ها) ودر آلبالو روى شاخه‌هاى يک‌ساله نيز ايجاد مى‌شوند تا يک محصول اقتصادى توليد گردد و بدين لحاظ در اين گياهان تنک‌کردن ضرورتى ندارد. گل‌هاى آلبالو و گيلاس معمولاً بعد از ساير ميوه‌هاى هسته‌دار باز مى‌شوند و اين امر به‌خصوص در آلبالو باعث مى‌شود که گياه از خطر سرماى ديررس بهاره در امان بماند.

هرس کردنِ درختِ گیلاس:

مانندِ گیاهانِ دیگر، هرس کردن به تضمینِ سلامتیِ درخت گیلاس کمک می‌کند. این کار باید در اوایلِ بهار صورت بگیرد یعنی قبل از اینکه رشدِ درخت در سالِ جدید شروع شود.
درخت‌تان را به صورتِ سلانه هرس کنید. شاخه هایِ مرده و یا ناسالم را از درخت جدا کنید. نواحیِ بیش از حد پُر شاخه درخت را نیز هرس کنید؛ این کار موجب می‌شود تا هوا و نورِ خورشید به همه قسمت‌هایِ درخت برسد و در نتیجه سلامتِ عمومیِ درختتان را تضمین می‌کند. همچنین می‌توانید برایِ شکل دهی به شاخه‌های درخت از هرس کردن استفاده کنید.
پيرايش (هرس) و تربيت کردن درختان گيلاس در ايران مرسوم نيست و در ساير نقاط دنيا نيز کوشش مى‌شود ميزان پيرايش در سطح حداقل نگه‌داشته شود، زيرا پيرايش شديد به‌ويژه در سال‌هاى اوليه باعث دير به‌بار نشستن گياه و کم شدن گياه و کم شدن مقدار محصول مى‌گردد. تربيت کردن اين دو ميوه به شکل شلجمى باعث مى‌شود که شاخه‌ها محکم‌تر گردند و برداشت (مکانيکي) آسان‌تر شود.

روش‌هاى تکثير

نهال گيلاس، معمولاً از راه پيوند و گاهى به‌ روش قلمه‌گيرى و خوابانيدن انجام مى‌شود. اندازه درختان پيوندي، بر حسب قدرت و رقم پايه، از خيلى بزرگ تا پاکوتاه تغيير مى‌کند.